Goździki, te niewielkie aromatyczne kwiaty, na stałe wpisały się w obraz zimowych świąt i ciepłej, domowej atmosfery. Ale ten przyjemny zapach to tylko jedna z wielu zalet goździków. Ta egzotyczna przyprawa ma zbawienny wpływ na nasze zdrowie, a niektóre źródła sugerują nawet jej działanie afrodyzjakalne. Mówi się o niej, że może łagodzić stany zapalne, ból zębów, regulować poziom cukru we krwi oraz wspomagać trawienie. Ale skąd tak naprawdę pochodzą goździki i jakie są ich prawdziwe właściwości?
Goździki to nic innego jak całkowicie wykształcone, ale jeszcze nierozwinięte pąki kwiatowe drzewa nazwanego goździkowcem wonnym (Caryophyllus aromaticus). To wiecznie zielone drzewo jest charakterystyczne dla Indonezji, gdzie goździki są ręcznie zbierane na etapie, gdy kwiat jest jeszcze zamknięty – dzięki temu zachowuje swój intensywny aromat.
Historia goździków sięga wieków wstecz i pokrywa się zarówno z historią kulinariów, jak i medycyny. Archeolodzy odkryli goździki w ceramice znalezionej w Syrii, której wiek szacowany jest na aż osiemnaście stuleci przed narodzeniem Chrystusa. Starożytna chińska dynastia Han (207 r. p.n.e. – 220 r. n.e.) przekazała nam informacje o pierwszym wykorzystaniu goździków – urzędnicy musieli trzymać je w ustach, aby cesarz nie czuł ich nieprzyjemnego oddechu. W średniowieczu muzułmańscy żeglarze i kupcy handlowali goździkami, co potwierdzają relacje z Księgi tysiąca i jednej nocy.
Goździki zawędrowały do Europy dzięki arabskim handlarzom. Na początku były uważane za towar luksusowy, gdyż uprawa ograniczała się niemal wyłącznie do Indonezji. Holendrzy w XVII wieku nawet starali się utrzymać wysokie ceny goździków, eliminując ich produkcję na większości wysp. Dopiero w XVIII wieku Francuzi przemyśli na Madagaskar i Zanzibar goździki z Indii, łamiąc tym samym holenderski monopol. Dziś główne rejony produkcji to: Indonezja, Madagaskar, Tanzania (Zanzibar), Sri Lanka i Kenia, z czego Indonezja odpowiada za aż 75% światowej produkcji.
Choć goździki są nieodłącznym elementem wielu kuchni, zwłaszcza w przygotowaniu kompotów, konfitur, marynat czy wyrobów cukierniczych, ich zdrowotne właściwości są równie ważne. Już 200 lat p.n.e. Chińczycy wiedzieli o ich leczniczych właściwościach – stosowali je na bóle zębów, a także przeciwko stanom lękowym i napięciom.
Współczesna medycyna potwierdza antyseptyczne, przeciwbakteryjne i przeciwdrobnoustrojowe działanie goździków. Badania prowadzone na Uniwersytecie Miguela Hernandeza dowiodły, że goździki neutralizują szkodliwe wolne rodniki. W ich składzie znajduje się m.in. olejek eteryczny, który zawiera eugenol (70-90%), acetyl (10-15%), terpeny i ketony. Eugenol ma silne działanie bakteriobójcze, dlatego goździki są częstym składnikiem past do zębów czy płynów do płukania jamy ustnej. Goździki są również bogate w tłuszcze, białko, węglowodany, błonnik, witaminy (A, B1, B2, B3, B6, B9, C, E, K) oraz minerały – cynk, fosfor, magnez, mangan, potas, sód, wapń i żelazo.